Δεν είναι η πρώτη φορά που απασχολούν τους αρθρογράφους της εφημερίδας αυτής ζητήματα σχετικά με τις εργασίες που γίνονται για πάνω από τρία χρόνια στο κάστρο του Γαρδικιού. Ακόμη όμως μια φορά οφείλουμε να καταπιαστούμε με το ζήτημα αυτό, αφού πιστεύουμε ότι οι εργασίες που έγιναν, και γίνονται θα καταστήσουν τον χώρο αυτό επισκέψιμο και λειτουργικό. Τα νέα δε στοιχεία που θα βγουν στο φως θα έρθουν να επιβεβαιώσουν παλιότερες αναφορές μας και θέσεις. Όταν πριν περίπου 20 χρόνια γράφαμε ...
Η ευρύτερη περιοχή που χτίστηκε το κάστρο, είναι όχι τυχαία ένας τόπος που σχετίζεται και άρρηκτα συνδέεται με τα πρώτα στάδια της εξέλιξης του ανθρώπινου γένους. Μόλις πεντακόσια μέτρα από το κάστρο, υπάρχει η Γράβα του Γαρδικιού στην οποία ανακαλύφθηκαν από τον Κερκυραίο καθηγητή Κο Σορδίνα παλαιολιθικά πέτρινα εργαλεία, και τα οποία εκτίθενται στο Αρχαιολογικό μουσείο της Κέρκυρας. Ακόμη η ύπαρξη και ανεύρεση νομισμάτων της αρχαιοελληνικής περιόδου, όπως στατήρες του 500 π.χ., ( στην περιοχή βόρεια και δυτικά του κάστρου ), από ντόπιους κατοίκους, οδηγούν στην βεβαιότητα ύπαρξης αρχαιοελληνικού οικισμού στην περιοχή αυτή, με αξιόλογη εμπορική δραστηριότητα. Αργότερα στα χρόνια της Βυζαντινής αυτοκρατορίας αναπτύχθηκε στον τόπο αυτό η επισκοπική πόλη Γαρδίκι, όπως και ο ιστορικός του 17ου αιώνα Ανδρέας Μάρμορας αναφέρει στην ιστορία του. Ακόμη και σήμερα χαλάσματα της μεγάλης αυτής πόλης σώζονται από την τοποθεσία Αρώνη έως του Φλώρου, και από τις Αμούσες ως το Σκίδι. Δηλαδή εκτινόταν σε μια απόσταση τουλάχιστον δύο χιλιομέτρων.
Σήμερα όμως μπορούμε να παρουσιάσουμε και κάποια άλλα στοιχεία που οι μελέτες έχουν αναδείξει. Από τα μέχρι στιγμής γραπτά στοιχεία της Πρώιμης Ανδυγαυικης περιόδου κατοχής της Κέρκυρας ( 1264 – 1280 ) και τις αναγραφές για την Διάθεση Ελαιολάδου από τον Magister Massarius ( Γενικός Αποθηκάριος σε ελεύθερη μετάφραση ) για τον εφοδιασμό των κάστρων της Κέρκυρας, δεν αναφέρεται το κάστρο του Γαρδικιου. Αναφέρονται όμως το Νέο Φρούριο – το Παλαιό Φρούριο και το Αγγελοκαστρο. Αυτό σημαίνει ότι είτε το κάστρο δεν είχε ακόμη κτιστεί, η ότι είχε περιέλθει σε αχρηστία. Αν όμως το κάστρο Του Γαρδικιου κτίστηκε κατά την περίοδο της Ανδυγαυικης κατοχής του νησιού, ( 1264 -1386 ) σίγουρα θα υπήρχαν κάποιες γραπτές αναφορές, οι οποίες μέχρι σήμερα δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί. Και γράφουμε σίγουρα, διότι οι Ανδυγαυοι ήταν πολύ τυπικοί σε κάθε τους Διοικητική πράξη, ενώ και τα γραπτά στοιχεία από την περιοδο αυτή δεν είναι λίγα. Έτσι θα πρέπει να θεωρήσουμε σίγουρο, ότι το κάστρο του Γαρδικιου είναι δημιούργημα της προ Ανδυγαυικης περιόδου κυριαρχίας της Κέρκυρας. Και όταν γράφουμε ΠροΑνδυγαυικης κυριαρχίας του νησιού εννοούμε μια περίοδο που ξεκινά από το 800 έως το 1200 μ.χ.
Όποια όμως από τις θέσεις που διάφοροι ερευνητές έχουν παρουσιάσει δεχθούμε, σχετικά με την πιθανότερη χρονολογία κτισίματος του κάστρου, σήμερα σε ένα θα πρέπει να συμφωνήσουμε: Στο ότι για ένα σημαντικό διάστημα το κάστρο αυτό, πρέπει να έπαιξε σημαντικό ρόλο στην άμυνα του νησιού, και στην προστασία και διάσωση των κατοίκων τόσο της πόλης του Γαρδικιού, όσο και των άλλων κοντινών χωριών.
Ομως τα βουβά ετούτα τείχη, τα φαγωμένα από τον αέρα την βροχή και τον ήλιο, χαίρονται ίσως τώρα περισσότερα από εμάς που έτυχαν της φροντίδας αυτής. Ιδιαίτερα θα πρέπει να συγχαρούμε και ευχαριστήσουμε την συγχωριανή μας Φλώρα Βρυώνη που έμπρακτα φροντίζει στην σωτηρία και ανάδειξη του χώρου αυτού. Γνωρίζουμε ότι η συμβολή της, στην προώθηση του προγράμματος ΕΣΠΑ που το έργο εντάχθηκε ήταν σημαντική. Με χαρά μας θα αναμείνουμε και τις επίσημες ανακοινώσεις. Διότι δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτοί που κυρίως πρωτοστάτησαν πριν από περίπου 25 χρόνια ( επί Προεδρίας Κώστα Ανδριώτη – Μαρκαντώνιου ) στην σωτηρία και ανάδειξη του χώρου αυτού, υπήρξαν οι Αγιομαθίτες της Αθήνας, με ελάχιστους Αγιομαθίτες του χωριού.
Κείμενο: Κώστας Ανδριώτης 2014
Φωτογραφίες:
Marc Ryckaert,
Kritzolina
